Cluster B

Vaak zijn mensen uit deze groep impulsief, sterk emotioneel en onvoorspelbaar in hun gedrag. Op deze pagina lees je informatie over de verschillende vormen de persoonlijkheidsstoornissen in Cluster B, namelijk de antisociale, borderline, theatrale en narcistische persoonlijkheidsstoornis.

Antisociale persoonlijkheidsstoornis

 

Aan de buitenkant merk je vaak niks aan mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis. Uit hun voorgeschiedenis blijkt echter dat er wat scheef is gegaan en dat zij problemen hebben in het sociale functioneren. Liegen, bedriegen, weglopen van huis, diefstal, vechtpartijen, middelenmisbruik en illegale praktijken zijn vaak al op de kinderleeftijd begonnen. In het contact worden zij door mensen van het andere geslacht vaak als charmant en hoffelijk ervaren terwijl zij door dezelfde sekse juist als dwingend en manipulerend worden beleefd. Zij hebben zelf vaak opmerkelijk weinig last van angst en onzekerheid zelfs niet in de penibele situaties waar zij in verzeild raken.

Vaak gaat er een dreiging van uit wanneer zij onderzoek naar lichamelijke klachten afdwingen of aankondigen zelfmoord te zullen plegen als je niet doet wat ze zeggen. Opmerkelijk is hun vaak perfecte inschatting van de situatie en hun slimme kijk op dingen. Zij kunnen anderen overtuigen om mee te doen in slimme manieren om snel veel geld te verdienen maar zijn niet te vertrouwen in het doen wat zij beloven.

Zij zijn niet goed in het overzien van de consequenties van hun handelingen. Overspel, mishandeling, rijden zonder rijbewijs of rijden onder invloed zijn veel voorkomende zaken.

Het lijkt of zij geen geweten hebben terwijl zij heilig verontwaardigd kunnen zijn over een onrecht dat hen of hun geliefde is aangedaan. Mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis hebben vaak lichamelijke klachten, depressie en maken zich vaak schuldig aan alcoholmisbruik.

Kenmerken van een antisociale persoonlijkheidsstoornis

• verwaarloost en schendt andermans rechten en grenzen.
• is impulsief, prikkelbaar en snel agressief
• is niet in staat zich schuldig te voelen
• past zich moeilijk aan de omgeving aan, negeert of botst met gedragscodes, regels en de wet
• handelt egocentrisch
• liegt overmatig om zijn doelen te bereiken. als dit gedrag een tweede natuur wordt kan het
• overgaan in ziekelijk liegen
• is onverantwoordelijk, komt verplichtingen niet na en gaat roekeloos om met andermans
• veiligheid

Over het algemeen komen mensen met deze persoonlijkheidsstoornis niet zo snel zélf om hulp vragen, al hebben zij wel klachten, zoals ontevredenheid (hoe ze vooral door anderen in de weg gezeten worden) en daardoor gespannenheid, een depressieve stemming en zich snel vervelen.

Soms zijn zij ook angstig. Daardoor gebruiken zij vaak teveel alcohol- en/of drugs. De omgeving heeft vaak veel meer last van hun gedrag. Mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis gebruiken vaker dan gemiddeld geweld tegen mensen. Een gelijkwaardige relatie aangaan met anderen lukt niet.

Anderen worden eerder gezien als iets wat gebruikt of uitgebuit kan worden voor eigen gewin.Mensen met deze persoonlijkheid maken vaak hun school niet af of stoppen met hun werk wat leidt tot werkloosheid en illegale inkomsten.

Borderline persoonlijkheidsstoornis

Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis hebben extreme wisselingen in hun gevoel, stemming en gedrag. Ze zijn instabiel in het onderhouden van een beeld van zichzelf en in het onderhouden van relaties. Het wordt ook wel instabiele persoonlijkheidsstoornis genoemd of een Emotie Regulatie Stoornis (ERS).

Het gedrag is onvoorspelbaar en per definitie functioneren mensen met borderline persoonlijkheidsstoornis onder hun niveau. Herhaaldelijk kunnen zij zelfbeschadigende acties ondernemen, zoals snijden of krassen in de polsen of op meer verborgen plaatsen. Soms vragen zij op deze manier om hulp van anderen, uiten zij hun boosheid of proberen zij zichzelf ongevoelig te maken voor overweldigende of pijnlijke emoties.

Aangezien mensen met borderline persoonlijkheidsstoornis zich enerzijds afhankelijk voelen en soms tegelijkertijd vijandigheid speelt, verlopen hun relaties vaak moeilijk. Soms storten zij zich in kortdurende intieme relaties, gaan vreemd en stellen overdreven vertrouwen in iemand die zij nauwelijks kennen. Soms weten zij niet goed hun eigen seksuele voorkeur.

Van binnen voelen mensen met borderline persoonlijkheidsstoornis zich vaak leeg. Zij kunnen moeilijk een antwoord geven op de vraag: wie ben ik? Vaak voelen zij letterlijk dat hun identiteit vervloeit met die van iemand anders. Iemand anders wordt als liefdevol en beschermend ervaren of juist helemaal als vijandig en bedreigend. Zij wisselen daarom nogal eens van vertrouwenspersoon.

Zij beleven mensen in goed of slecht, wel zwart-wit denken genoemd. Er kunnen perioden van achterdocht zijn evenals droomachtige toestanden die op een psychose lijken en dissociaties worden genoemd. In zulke perioden is er wel bewustzijn van wat er gebeurt maar men maakt toch geen deel van de wereld uit. Juist tijdens zulke momenten is men geneigd om zichzelf te beschadigen, ook kan men daarmee beginnen om zo'n dissociatie uit te lokken.

Alles is er dan op gericht om er even niet te zijn en even niets te hoeven voelen. Anderen denken dan misschien dat iemand op het punt staat zelfmoord te plegen maar dat is voor betrokkene iets heel anders. Overigens kunnen er van tijd tot tijd wel overwegingen in die richting aanwezig zijn. Zorgvuldigheid is dus altijd geboden.

Wanneer iemand impulsief en onberekenbaar is kan het zijn dat er meer aan de hand is. Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis laten je soms maar de helft van hun leven zien. De andere helft krijg je pas te zien als het te laat is en de vriendschap voorbij. Dat zij zich chronisch leeg voelen bijvoorbeeld zullen ze niet gauw vertellen. Dat zij kortgeleden iemand helemaal in vertrouwen hebben genomen en daarna weer als een baksteen hebben laten vallen, ook niet.

Opmerkelijk is echter dat wanneer je er direct naar vraagt je wel een eerlijk antwoord krijgt. Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis zijn vaak niet zo goed in liegen. Ze kunnen je wel kwalijk nemen dat je ze een eerlijke vraag stelt. Hoewel zij trouw en eerlijkheid dus hoog in het vaandel hebben kunnen zij niet naar die standaard leven.

Vaak spreken zij dan ook over zichzelf als niks waard, stom en lelijk. Het helpt niet dat je ze een compliment geeft. Zij kunnen daar met achterdocht op reageren.

Soms blijft iemand weg zonder bericht te geven. Het kan zijn dat je je ongerust maakt en achteraf krijg je het vervelende gevoel dat het ook op een of andere manier de bedoeling was. Je kunt je dan gemanipuleerd voelen. Pas op met dat te zeggen want iemand met een borderline persoonlijkheidsstoornis kan zich daardoor enorm beledigd en afgewezen voelen. En dat is een belangrijk kenmerk: de angst voor afwijzing en verlating.

Het is vaak crisis bij mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis. De stemming wisselt tussen somber en leeg, ruzie zoekend en prikkelbaar. Er kunnen korte perioden zijn waar de greep op de werkelijkheid verloren gaat. Wanneer je lange tijd een gevoel van leegte van binnen ervaart, niet goed weet wat je wilt met je leven, twijfelt over je seksuele geaardheid of niet weet of je je vrienden wel echt wilt en kunt vertrouwen dan kan het zijn dat je een borderline persoonlijkheidsstoornis hebt. Wanneer je drugs gebruikt, zomaar met mensen naar bed gaat en dingen doet waardoor je in gevaar komt dan kan dat ook een aanwijzing zijn.

Ook het in jezelf krassen en snijden met een scherp voorwerp kan zo’n gevaarlijke actie zijn, of een sigaret op je arm uitdrukken, ook al vind je zelf dat het helemaal niet gevaarlijk is omdat je heus wel weet wat je doet.

Kenmerken van een Borderline Persoonlijkheidsstoornis

• gevoel van leegte en eenzaamheid
• impulsiviteit
• moeite met sociale contacten
• stemmingswisselingen (als reactie op gebeurtenissen)
• angst om verlaten te worden
• rigide denkbeelden (zwart/wit denken)
• laag zelfbeeld
• (neiging tot) zelfbeschadiging
• boosheid, woede en agressie
• dissociatie (veranderde bewustzijnstoestand, lijkt op dagdromen en ‘van de wereld zijn’, veroorzaakt door angstgevoelens)

Het komt voor dat iemand met een borderline stoornis ook ADHD of een angststoornis heeft. Een borderline stoornis gaat ook vaak gepaard met depressie en verslavingsproblematiek.

Borderline is een vorm van een persoonlijkheidsstoornis en wordt ook wel een Emotie Regulatie Stoornis (ERS) genoemd. Het komt voor dat iemand met een borderline stoornis ook ADHD of een angststoornis heeft. Een borderline stoornis gaat ook vaak gepaard met depressie en verslavingsproblematiek.

Narcistische persoonlijkheidsstoornis

Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis zijn ambitieus en belust op roem en fortuin. Zij pochen over hun eigen prestaties, dromen van succes en denken dat ze uniek zijn in de wereld. Ze kunnen alleen begrepen worden door mensen die zelf bijzonder zijn. Zij willen graag bewonderd en op hun wenken bediend worden. Ook zijn zij vaak jaloers of denken juist dat anderen jaloers zijn op hen. Zij worden arrogant en hooghartig gevonden. De zelfoverschatting lijkt samen te hangen met een zeer kwetsbaar zelfgevoel.

Strijd en woede is een belangrijk bestanddeel in het leven van mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Zij willen dat alles op hun manier gebeurt en kunnen razend worden als iemand daar kritiek op heeft of er tegenin wil gaan. De kwetsbaarheid van het zelfgevoel komt enerzijds tot uitdrukking door grote behoefte aan bewondering en anderzijds door de grote woede waarmee zij kunnen reageren op een belediging of veronachtzaming.

De relaties met andere mensen zijn kwetsbaar. Mensen met narcistische persoonlijkheidsstoornis halen zich behalve hun eigen woede ook gemakkelijk de woede van anderen op de hals doordat zij zich niet aan de algemene normen en waarden houden. Ook kunnen zij mensen voor hun karretje spannen en zelfs uitbuiten. Regels zijn er alleen voor anderen.

Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis tonen weinig begrip voor anderen en zullen zich vooral met anderen bezighouden om er zelf beter van te worden. Het vermogen om zich in te leven in de gevoelens van andere mensen lijkt beperkt te zijn.

Wanneer je te maken hebt met iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis dan ga je je vroeg of laat afvragen of je nog wel meetelt. De persoon heeft jou ongetwijfeld eerst opgehemeld maar geleidelijk kom je er achter dat het diegene vooral te doen was om hem of haar te loven en te prijzen. Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis kunnen zeer interessant zijn en vooral interessant doen.

Ze scheppen op en ze zijn een tikkeltje snobistisch en dat is soms te zacht uitgedrukt. Op een gegeven moment voel je je gebruikt door deze mensen. Ze krijgen het soms goed voor elkaar om anderen voor hun karretje te spannen maar het gaat alleen goed zo lang ze niet tegengesproken worden.

Kritiek verdragen ze slecht en dat merk je aan de gespannen stilte die er valt wanneer je ze afwijst of de razende woede waarin ze dan terecht komen. Het zijn de mensen die je jaren later nog iets kwalijk kunnen nemen. Het zijn vaak ijdele mensen die zichzelf graag horen spreken. Hun beste vrienden zijn degenen die hen bevestigen.

Relatieproblemen en problemen op het werk komen veel voor als gevolg van hun stoornis. Dat levert stress op waar zij slecht tegen bestand zijn. Narcisten doen zich belangrijker voor dan ze zijn of dan nodig is. Onbewust hebben ze dit gedrag ontwikkeld om een gebrek aan eigenwaarde te verbergen. Niet alleen voor anderen maar ook voor zichzelf.

Dat wordt ook wel de narcistische paradox genoemd. Vaak is het zelfbeeld op jonge leeftijd al aan het wankelen gebracht. Het kwetsbaar zelfbeeld uit zich bij een narcist in egoïsme, gebrek aan inlevingsvermogen en

afstoting van de mensen die dichtbij hem staan. Een narcist vertrouwt zijn omgeving niet en gedraagt zich egoïstisch om zichzelf te beschermen. Hij voelt zich uniek, verheven maar ook onbegrepen door de omgeving. Hierdoor is hij nooit gemotiveerd (geweest) om zich in te leven in anderen. Met andere woorden: het empathisch vermogen is bij een narcist onderontwikkeld.

Het beeld dat een narcist van zichzelf heeft botst met het beeld dat anderen van hem hebben.  Dit zorgt voor veel frustratie en minachting in sociale relaties. Vooral langdurige relaties hebben hieronder te lijden, want een narcist is dominant en snel beledigd. In het begin kan het opgeblazen zelfvertrouwen mensen aantrekken, na een tijdje stoot het juist af.

Kenmerken narcistische persoonlijkheidsstoornis

• bovenmatige behoefte aan erkenning, aandacht en bewondering (of bevreesd en berucht willen zijn)
• het overdrijven van de eigen prestaties (talenten, kennis, contacten, persoonlijke eigenschappen)
• een hooghartige (arrogante) houding
• het in de ban zijn van fantasieën over macht, rijkdom, succes, schoonheid of de ideale liefde
• het zichzelf beschouwen als een uniek, superieur persoon, die alleen begrepen kan worden door anderen die dezelfde ingebeelde status bezitten
• de overtuiging recht te hebben op bepaalde privileges
• manipulatief gedrag
• een gebrek aan inlevingsvermogen (empatisch vermogen)
• jaloezie en de waan dat anderen jaloers zijn op hem, wat kan leiden tot paranoia

De narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft niet de neiging om met het klimmen der jaren minder te worden. Ouder worden is op zich al een krenking van het zelfgevoel. “Midlife crisis” komt dan ook