Emotionele Uitbarstingen

We kennen 4 basis emoties: Boos, bang, bedroefd en blij. Emoties zijn normaal en zorgen er ook voor dat we kunnen reageren in een situatie. Emoties kunnen ook onverwacht komen en je uit balans brengen of overspoelen. Een onderdrukte emotie is als een ballon die je onder water houdt. Hoe verder je hem onderdrukt hoe groter de kracht in de ballon wordt om weer omhoog te komen. Totdat het onderdrukken niet meer werkt. De ballon schiet omhoog en de emotie komt als een uitbarsting tevoorschijn. Er zijn manieren om emotionele uitbarstingen te voorkomen.

We voelen allemaal emoties en die hebben ook een functie in situaties waarbij je gedrag vertoont wat passend is. We kennen 4 soorten emoties: BANG, BOOS, BEDROEFD EN BLIJ. Dat zijn dus negatief beladen emoties en positief beladen emoties. Het goede nieuws is dat je al deze emoties mag voelen en dat al deze emoties een doel hebben.

Blijheid voel je bijvoorbeeld als je een positieve ervaring hebt opgedaan, geniet van iets of verheugd bent om iemand te zien. Angst zorgt ervoor dat je bepaalde situaties die erg gevaarlijk zijn uit de weg gaat of de angst zorgt ervoor dat je extra alert bent. Bedroefdheid voel je als je iets verliest, teleurgesteld bent of als je rouwt om iemand.  Boosheid en agressie hebben ook een functie. Zo kom je voor jezelf op als anderen over je grenzen willen gaan. Als je onvrede hebt, kun je jouw wensen kenbaar maken.

Ook is het zo dat emoties komen en gaan. Soms voel je je top en dat is een piekmoment. Zo zijn er ook periodes op de dag dat je je “neutraal” voelt. Allerlei gevoelens ervaar je in verschillende vormen en mate. Vanaf je geboorte wordt je geleerd om je emoties te sturen zodat ze niet de overhand krijgen. Stemmingswisselingen kunnen heel geleidelijk zijn doch ook heel snel en daardoor lastig worden voor jou en jouw omgeving.

Emoties kunnen onvoorspelbaar aanvoelen als je er moeite mee hebt om verbinding te maken met je emoties. Soms heb je niet door wat je voelt omdat je de neiging hebt veel op te potten of druk je jouw gevoelens weg. Je bent bang om je gevoelens te ervaren of je weet niet wat je ermee kunt doen. Het kan zijn dat je jezelf verliest in je emoties zoals veel huilbuien hebben of dat je juist helemaal door het lint kan gaan.

Ik gebruik hierbij vaak de schaal 1 tot en met 10. Het is de bedoeling dat de intensiteit van je emoties meestal schommelt tussen deze waarden en gemiddeld op een 5 uitkomt. Een piek kan voorkomen maar normaal gesproken zakt je emotie geleidelijk af.

Het wordt een probleem als je langere tijd te hoog piekt of juist te weinig voelt wat niet passend is in de situatie. Stel je maar eens voor dat je constant bang bent met een 9 op een schaal van 1-10. Dat is erg onplezierig en ook storend voor jezelf. Je bent dan vrijwel constant in paniek.

Wanneer je lange tijd intens verdrietig bent en zo hevig dat je niet eens meer kunnen huilen lukt het vaak ook niet meer om andere activiteiten in je leven op te pakken. Agressie kan het doel voorbij schieten als je agressief wordt in situaties waarin geen bedreigingen aanwezig zijn. Agressie heeft ook geen functie als je iemand een klap geeft als hij een andere mening heeft.

Oorzaak emotionele uitbarstingen

Een van de oorzaken voor een verstoorde emotie is een verstoring in ons brein. De meest voorkomende gedragingen na een hersenletsel zijn ongecontroleerde, onbeheerste emotionele uitbarstingen zoals woede: hevig vloeken, gooien met dingen en slaan (vaak bij mannen). Paniekaanvallen zijn ook mogelijk.

Beide basisemoties, angst en agressie, zijn vaak aanwezig na een hersenletsel. Ook logisch want agressie is vaak een zelf beschermende emotie die vooral opkomt als er onzekerheid of angst speelt. Dergelijke boosheid zorgt er vaak voor dat iemand met rust wordt gelaten en dat is dan precies de functie van de woede-aanval.

Een andere oorzaak is vermoeidheid. Als je bijvoorbeeld moe bent kunnen kleine irritaties zich ophopen en uiteindelijk in een woede uitbarsting naar buiten komen. Bij vermoeidheid ben je vaak sneller emotioneel.

Wij verschillen in de mate waarin we emotioneel zijn. In hoeverre jij verbinding voelt met je emoties en hoe je met emoties omgaat heeft aan de ene kant te maken met erfelijke aanleg. Sommige mensen zijn eerder opgewonden en driftig dan de ander. De ene persoon is meer gesloten en de ander meer open en zoekt eerder het gevaar op.

Gebeurtenissen die je in jouw leven hebt meegemaakt hebben invloed op je reactie op jouw emoties. Als je in het ouderlijk gezin veel geweld hebt meegemaakt bij conflicten ga je misschien wel vaker geweld gebruiken bij meningsverschillen omdat je geen andere manieren van oplossingen hebt geleerd. Ook in hoeverre je over jezelf denkt, waardeert of anderen vertrouwt, kan van invloed zijn op hoe je met je emoties om bent gegaan.

Mensen die chronisch boos zijn, voelen zich vaak tekortgedaan en geven anderen de schuld van hun moeilijkheden. Zij zijn vaak opvliegend, vijandig of willen graag beter zijn dan de ander. Het is voor hen te pijnlijk om toe te geven dat zij zelf ook bijdragen aan dingen die er gebeuren. Boosheid wordt in dit geval een manier van zelfverdediging om de pijn van eigen fouten te vermijden.

Mensen die zich afhankelijk voelen van de waardering van anderen zijn vaak bang om boos te worden. Deze mensen voelen zich wel boos maar denken dat als ze dit laten merken, het gevolg is dat anderen hen dan niet meer aardig zullen vinden. De boosheid wordt dan vaak opgekropt of gericht op iets anders. Geremde mensen durven hun boosheid niet de vrije loop te laten omdat zij het idee hebben dat zij zichzelf dan niet meer onder controle hebben.

Gevoelens worden niet geuit maar in plaats daarvan wordt er verstandelijk gepraat zonder dat men gevoelens laat blijken. Sommige mensen spelen een rol om hun boosheid te uiten. Na een woede-uitbarsting ontkent iemand zijn boosheid door bijvoorbeeld te zeggen dat hij zichzelf niet was. Of iemand zet zijn boosheid om in lichamelijke klachten.

Ingehouden woede kan zich bijvoorbeeld manifesteren als migraine of hartkloppingen. De werkelijke gevoelens van boosheid worden dan verhuld door de lichamelijke klachten.

Emoties kunnen heel intens zijn en erg heftig aanvoelen waarbij je niet de mogelijkheid hebt om je emotie te regelen zoals bij mensen met een met een borderline persoonlijkheidsprobleem. Ook kan het zijn dat je een stemmingsprobleem hebt zoals bij manisch depressieve mensen.

Belangrijk is te ontdekken wat de functie is van jouw stemmingswisselingen en hoe je deze het beste kan aanpakken.

Behandeling van emotionele uitbarstingen

Sommige eigenschappen heb je die niet of nauwelijks te veranderen zijn en je hebt eigenschappen die wel met veel moeite te veranderen zijn. Temperament en de mate waarin je meer op jezelf bent gericht of op anderen zijn eigenschappen die moeilijk te veranderen zijn.

Het is wel mogelijk om je hiervan bewust te worden en te leren omgaan met je eigenschap. Gedrag is aangeleerd en wel te veranderen. Iets afleren is weliswaar moeilijker dan iets nieuws leren. Stoppen met roken of gezonder leven is soms moeilijker dan gedacht maar wel mogelijk met veel inzet en motivatie. Zo is het ook mogelijk om beter met je emoties te kunnen omgaan.

Als het gaat om beter je emoties te regelen of meer verbinding te krijgen met je emoties wordt in de Psychologenpraktijk Graus gebruik gemaakt van Cognitieve Gedragstherapie en technieken uit de VERS training (Vaardigheden Emotie Regulatie Stoornis).

Met deze technieken leer je dat je minder overspoelt raakt door je abnormale intense emoties zodat je beter met je emoties kunt omgaan en ook met stressvolle situaties die van invloed zijn op je stemming.

Gaat het om woede uitbarstingen en beter leren omgaan met je agressie bestaan er mogelijkheden om dit probleem aan te pakken. In Psychologenpraktijk Graus wordt naast Cognitieve Gedragstherapie ook gebruik gemaakt van het werkboek:

“Niet meer door het Lint”, Arno van Dam e.a. 2008 Bohn en Stafleu, Springer Uitgeverij.

Je kan dit werkboek zelf aanschaffen.